Cmentarz pod ochroną
8 grudnia 2020 roku odbyły się oględziny zabytkowego cmentarza żydowskiego znajdującego się przy ulicy Gliwickiej 66 w naszym mieście. Nekropolię odwiedzili przedstawiciele Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach. Samo postępowanie w sprawie wpisania obiektu do rejestru zabytków rozpoczęło się już nieco wcześniej. Ogłoszone zostało 27 listopada 2020 roku.
Pierwsza połowa stycznia okazała się bardzo pomyślna. Stowarzyszenie Gliwicka 66, które opiekuje się cmentarzem, poinformowało, że oficjalnie został on uznany za zabytek.
- Wpis do rejestru zabytków jest podstawową, a jednocześnie najstarszą formą ochrony zabytków - opowiadają przedstawiciele organizacji. - Ma duży wpływ na prawa i obowiązki właściciela obiektu, rodzi również określone kompetencje po stronie organów ochrony zabytków. Istotną zaletą jest możliwość dofinansowania na przykład remontu zabytku ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także łatwiejsze pozyskanie funduszy unijnych - przypominają.
Spacer po nekropolii
Tarnogórski cmentarz powstał w XIX wieku, co czyni go jednym z najstarszych cmentarzy w naszym mieście. Do dzisiaj zachowało się nie tylko wiele unikatowych nagrobków, ale także dom pogrzebowy. Pierwszy pogrzeb odbył się tam w roku 1822 i od tego czasu było to miejsce pochówku Żydów pochodzących z Tarnowskich Gór i okolicznych miejscowości. Po II wojnie światowej na cmentarzu pojawiły się także groby chrześcijan, głównie ewangelików.
Od lat siedemdziesiątych teren pozostawał zaniedbany, a pozbawione pielęgnacji obiekty powoli niszczały. W 1982 roku trafiły pod opiekę Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Później przejęło je Starostwo Powiatowe w Tarnowskich Górach. Cmentarz znajduje się także pod nadzorem Tarnogórskiej Fundacji Kultury i Sztuki oraz Stowarzyszenia Gliwicka 66.
- Obecnie na terenie nekropolii widocznych jest około 440 grobów, na których przetrwało do 250 nagrobków. Są to zarówno tradycyjne macewy, jak też obeliski nawiązujące do form spotykanych na cmentarzach chrześcijańskich. Wykonane są głównie z piaskowca i białego marmuru. Wiele granitowych nagrobków padło łupem złodziei - wyjaśniają członkowie Stowarzyszenia. - Mogiły tworzą trzy główne kwatery, z czego dwie pierwsze przedzielone są centralną aleją, a ostatnia obejmuje tylko pojedyncze pochówki. Całość nekropolii jest otoczona murem z czerwonej cegły i kamienia - dodają.
Tarnogórskiej społeczności nie obcy jest cmentarz. Podczas ostatnich miesięcy zorganizowano kilka wydarzeń, dzięki którym mieszkańcy mogli się dowiedzieć o istnieniu i historii zabytku. Warto przypomnieć chociażby letnią akcję sprzątania cmentarza czy zwiedzanie nekropolii z przewodnikiem. We wrześniu odbył się również koncert muzyki żydowskiej, otwierający weekendowy Festiwal Żywe Srebro. Miejmy nadzieję, że wpisanie zabytku do wojewódzkiego rejestru sprawi, iż będziemy mogli uczestniczyć w wielu jeszcze podobnych eventach.
fot. Stowarzyszenie Gliwicka 66
